Կառավարությունն այս տարի էլ հողը «կպարարտացնի», բայց դա ամենակարևորը չէ

Նախորդ շաբաթ կառավարության նիստում որոշում ընդունվեց, ինչպես նախորդ տարի, այս տարի ևս գյուղացիական տնտեսություններին գարնան գյուղատնտեսական աշխատանքների համար մատչելի գներով դիզվառելիք և պարարտանյութ տրամադրել: Սա գյուղացիական տնտեսությունների աջակցության ծրագրերից մեկն է, որով նպատակադրվում է ինչ–որ չափով թեթևացնել գյուղացիների հոգսերը:

Հիշյալ նիստում կառավարությունը ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությանը հանձնարարեց մրցութային կարգով ընտրել համապատասխան մատակարար կազմակերպություններ` 17 հազար տոննա դիզելային վառելանյութ և մոտ 11 հազար տոննա պարարտանյութ ձեռք բերելու համար: Այն կտրամադրվի գյուղացիներին շուկայականից ցածր գներով. դիզելային վառելանյութը կհատկացվի 1 լիտրը 350 դրամով, 50 կիլոգրամ կշռով մեկ պարկ պարարտանյութը` 6 հազար դրամով:

Գյուղատնտեսության նախարարության պաշտոնական կայքում նշվում է, որ անցյալ տարի այս ծրագրերը մեկնարկեցին ՀՀ նախագահի հանձնարարությամբ, որոնց ընթացքում երկու փուլով` գարնանը և աշնանը, գյուղացիական տնտեսություններին տրվել են դիզելային վառելանյութ և պարարտանյութ` բավարարելով ամբողջ պահանջարկը: Այնուհետև նշվում է, որ շուկայական գնի և գյուղացիական տնտեսություններին տրվող դիզելային վառելանյութի և պարարտանյութի գների տարբերությունը կսուբսիդավորվի պետության կողմից: Ըստ այդմ` 2012 թ. հողօգտագործողներին շուկայականից զգալիորեն ցածր` 1 պարկը 6000 դրամ արժեքով հատկացվել է 30700.0 տոննա ազոտական պարարտանյութ և 1 լիտրը 350 դրամ արժեքով` մոտ  21 հազար 500 տոննա դիզելային վառելանյութ:

Հիշում ենք, որ անցյալ տարի որոշ գյուղացիների կողմից դժգոհություն հայտնվեց, որ այդ վառելանյութն ու պարարտանյութերն իրենց չեն հասել ճիշտ ժամանակին, և այդ պատճառով էլ չեն ծառայել իրենց հիմնական նպատակին: ՀՀ ագրարագյուղացիական միավորման նախագահ Հրաչ Բերբերյանի կարծիքով` այս տարի այդ հարցը կլուծվի, քանի որ գյուղնախարարությունը շուտ է սկսել աշխատանքներ իրականացնել. Արարատյան հարթավայրում դեռ մեկ ամսից նոր կսկսվի գյուղատնտեսական աշխատանքների եռուզեռը:

«Այնպես որ չեմ կարծում, թե խնդիրներ առաջանան: Բնականաբար, կարծում եմ, որ որոշ չինովնիկներ կլինեն, որոնք  կփորձեն 6000 դրամանոց պարարտանյութը գյուղում, օրինակ, 6200 դրամով վաճառել, հատկապես գյուղապետների ինստիտուտն է դրանից օգտվում: Մենք համապատասխան մամլո ասուլիս կհրավիրենք և գյուղացիներին կզգուշացնենք, որ այդ 6000 դրամ գինը վերջնական` գյուղացուն հասնելու գինն է»,- նշեց նա:

Բայց նաև ավելացրեց, որ կառավարության այս գործողություններն արդյունք կտան, որովհետև օրինակ` եթե դիզվառելիքի մեկ լիտրի գինը  500 դրամից իջնում է 350 դրամ, ուրեմն գյուղացին ավելի քիչ կծախսի, և  ավելի շատ հող կմշակի: Բայց Հրաչ Բերբերյանը կարևորեց այն, որ մեր երկիրը պետք է իրոք գնա բարեփոխումների, և կառավարությունն էլ այնպիսի որոշումներ պետք է ընդունի, որ գյուղացուն ազատի դիզվառելիքի ակցիզային հարկից:

«Եթե  գարնանը գյուղացին ապահովվում է դիզվառելիքով, բա աշնա՞նը: Այստեղ պետք է հստակ ձևակերպվի և եվրոպական այն սխեման օգտագործվի, որով գյուղացին կա՛մ սուբսիդիա կստանա դիզվառելիքի փոխարեն, կա՛մ ակցիզային հարկից ազատված կլինի, քանի որ այդ վառելիքը գյուղացին վերցնում է արտադրություն խթանելու համար, ոչ թե մասնավոր անձանց բեռնափոխադրումներ կամ ուղևորափոխադրումներ  իրականացնելու համար»,- շեշտեց ագրարագյուղացիական միավորման նախագահը:

Ինչ խոսք, 17 հազար տոննա դիզվառելիքն ու 11 հազար տոննա պարարտանյութը քիչ չեն, և կառավարությունն էլ, հավանաբար հաշվի առնելով նախորդ տարվա փորձը, նշում է, որ դա կբավարարի ամբողջ պահանջարկը: Բայց հարց է ծագում` հենց այդքա՞ն  է այս ապրանքների պահանջարկը: Պատասխանը ստանալու համար օգտվենք գյուղատնտեսության նախարարության պաշտոնական կայքէջում հրապարակված տվյալներից: Ըստ այդ տվյալների`  2012 թ. գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ցանքատարածությունները կազմել են 303.6 հազար հեկտար: Գյուղնախարարության կայքում նշվում է նաև, որ նախադրյալներ են ստեղծվել առաջիկա տարիներին նշված միտումը շարունակելու ուղղությամբ:

Մեկ հեկտար ցանքատարածություն մշակելու համար անհրաժեշտ է միջինը 6 պարկ` մոտ 300 կիլոգրամ պարարտանյութ: Եթե ծրագրով նախատեսված` 11 հազար տոննա պարարտանյութը բաժանենք 300 կիլոգրամի, կստացվի, որ այն բավարարում է միայն մոտ 37 հազար հեկտար ցանքատարածության: Իսկ եթե համադրում ենք այն գյուղնախարարության նշած` 303.6 հազար հեկտարի հետ, ապա պատկերն ավելի քան խոսուն է. նախատեսված պարարտանյութի ծավալը կբավարարի մոտ 12 տոկոս ցանքատարածության: Ուրեմն ի՞նչ ամբողջ պահանջարկը բավարարելու մասին է խոսվում. առավել ևս, երբ գյուղնախարարությունը նշում է, որ ցանքատարածություններն ավելացնելու նախադրյալներ են ստեղծվել: Միգուցե իրո՞ք գյուղացիական տնտեսությունները միայն այդքան պահանջարկ են ներկայացնում, և եթե այո, ապա ինչո՞ւ:

Մեզ օգնության հասավ գյուղատնտեսության ոլորտում մի քանի տասնյակ տարվա աշխատանքային փորձ ունեցող, համայնքի ղեկավար, իսկ այնուհետև քարտուղար, ինչպես նաև գյուղատնտեսական ոլորտի խորհրդատու աշխատած ագրոնոմ Է. Հակոբյանը:

Նա բացատրեց. «Հարցն այն է, որ նույնիսկ այդպիսի մատչելի պարարտանյութ և դիզվառելիք ձեռք բերելու համար էլ գյուղացին անհրաժեշտ գումար չունի: Այստեղ կա մի նրբություն. քանի որ մարդիկ չունեն անգամ էժան պարարտանյութ ու դիզվառելիք ձեռք բերելու միջոցներ, վերցնում են այնքան, որքան հնարավորությունները ներում են, և կա՛մ պակաս են պարարտացնում իրենց ցանքատարածությունները, կա՛մ ընդհանրապես չեն վերցնում այդ վառելիքն ու պարարտանյութը: Ու սրանով տպավորություն է ստեղծվում, թե պահանջարկի ամբողջ ծավալն է ապահովվում»:

Նա մեզ պարզաբանեց, որ մի կարևոր կողմ էլ ունի այս ծրագիրը: Կառավարությունը արդեն քանի տարի ներկրում է միայն ազոտական պարարտանյութ: Անշուշտ, ամեն տարի տարբեր խտության և տարբեր երկրների արտադրության պարարտանյութ է ներկրվում, սական տեսակը նույնն է, և այն ոչ թե պարարտացնում է հողը, այլ սնուցում: Ազոտական պարարտանյութերը հողը սնուցող են, ոչ թե պարարտացնող:

«Դրանցով գյուղացին միայն սնուցում է կատարում, որ հողը շատ չհոգնի ու չսպառվի, բերքը նորմալ լինի: Ու արդեն ժամանակն է. որ կառավարությունը մտածի նաև կալիումական և այլ պարարտանյութեր ներկրելու մասին, որ գյուղացին զուգահեռաբար օգտագործի դրանք  արդեն հողը  պարարտացնելու համար»,- նշեց Հակոբյանը:

Իսկ մեր այն հարցին, թե այս ծրագրերը, որքան էլ թերի կամ մանրամասն մտածված չլինեն, հասնո՞ւմ են գյուղացիներին և արդյունք ունենո՞ւմ են, մեր զրուցակից ագրոնոմը պատասխանեց, որ  դրանք, ինչ խոսք, գյուղացու մատից փուշ հանում են, սակայն առաջին անհրաժեշտության ծրագրեր չեն: Ավելի լավ կլիներ, որ կառավարությունը մի քանի այլ հրատապ հարցեր էլ լուծեր: Օրինակ` գյուղտեխնիկայով գյուղացիներին օգնելու հարցը: «Դա դժվար լուծելի հարց է թվում, բայց երբ նայում ենք, որ ունեցել ենք գյուղտեխնիկայի պարկերի ինստիտուտը, լուծումն ավելի պարզ է երևում»,- ասաց Է. Հակոբյանը:

Այսինքն` ժամանակին շրջաններում կային գյուղտեխնիկայի հավաքակայաններ, որտեղ հավաքվում էր այդ շրջանի համար անհրաժեշտ գյուղտեխնիկան ու ըստ անհրաժեշտության կիրառվում այս կամ այն կոլխոզում ու սովխոզում:  Ագրոնոմի համոզմամբ, երբ հիմա այդպիսի առաջարկ ես անում, կառավարությունում կարծում են, թե ուզում ես, որ տեխնիկա տրամադրեն կոնկրետ գյուղացուն: Բայց իրականում ավելի հեշտ, հարմար և օպտիմալ տարբերակ է համայնքների համար այդ գյուղտեխնիկայի հավաքակայանները վերականգնելը, գոնե նախկին վարչական շրջանների մասշտաբներով: Այդ դեպքում, ըստ ագրոնոմի, գյուղացին չի վազվզի տեխնիկա ու վառելանյութ հայթայթելու: Իսկ երկրորդ կարևոր ու հրատապ խնդիրը, մեր զրուցակցի համոզմամբ, գյուղատնտեսական արտադրանքի սպառման հարցերը լուծելն է:

«Այսօր կառավարությունը որոշ գյուղացիական շուկաներ է ստեղծել ու ասում է, թե դրանով օգնում է գյուղացուն վաճառելու իր ստեղծած բարիքները: Սակայն մոռանում են, որ գյուղացու գործը առևտուր անելը չէ, վերավաճառողներն էլ չարաշահում են թե՛ գյուղացուն, թե՛ քաղաքացուն, որ գյուղարտադրանքի վերջնական սպառողն է,- ասաց Հակոբյանը և առաջարկեց,- կառավարությունը պետք է աջակցի գյուղացուն ապրանքների իրացման հարցերում` ստեղծելով արտադրանքը մինչև շուկա հասցնող գործակալություններ: