Աշխեն-Վալերի Գործունյան. «Եթե ամուսինս ցանկանա ինձ բերել Հայաստան, ամուսնուս հետ կգամ…»

«Փարիզյան սուրճ» ընկերության նախկին տնօրեն Աշխեն Գործունյանի հետ «Անկախը» մեկ–երկու անգամ հանդիպել է, հատկապես երբ ընկերության գործերն արդեն խառն էին: Սա մեր երկրորդ հարցազրույցն է նրա հետ Հայաստանը լքելուց հետո:

 – Աշխեն, երբ գնում էիք Հայաստանից, ասացիք. «Ես հեռանում եմ, պարոն պետություն, ես չեմ ենթարկվում ձեր ճնշումներին»:

– Այս երկրի մեջ եթե իրենց օրենքներով չլինես, չես կարող գործել: Եթե իրենց պես կաշառակեր չլինես կամ կաշառակերությամբ չզբաղվես, չես կարող աշխատել: Գիտես, Հայաստանում շատ դժվար է այդ օրենքներով աշխատելը: Ես չգիտեմ ու չեմ կարող կաշառել մարդկանց, ոչ էլ ուզում եմ, մտքովս անգամ չի անցել:

– – Բայց Դուք 15 տարուց ավելի ղեկավարում էիք «Փարիզյան սուրճ» ընկերությունը և գործերն այնքան էլ վատ չէին:

– Ես սկզբից իմ ամուսնու հետ էի աշխատում, նա հայաստանցի էր: Ու ինչ անում էր, ես չէի տեսնում: Բայց երբ տարիներ առաջ բաժանվեցինք, ամեն ինչ խառնվեց իրար: Նա կապ ուներ այդ ընկերության հետ, կապ ուներ պետության մարդկանց հետ, ու շատ դժվար էր ինձ համար աշխատելը:

Երբ ինձ մոտ հայտնաբերեցին քաղցկեղ, ես Երևանից մեկնեցի Փարիզ` բուժման: Վազգենը ասաց, թե ժամանակավոր ինձ երաշխիք տուր` գործարքներն իրականացնելու համար: Ես էլ միամտաբար տվեցի: Նա չգիտեր էլ` սուրճն ինչ է, իսկ սուրճն իմ ու ընտանիքիս կենսագրությունն է, բոլորը դա գիտեն:

Վազգենը փաստորեն այդ ամբողջ ժամանակահատվածում ինձ «քցելով» էր զբաղվում, հասցրեց վաճառել Աբովյան փողոցի իմ շենքից հարկեր, ցանկանում էր վաճառել նաև սրճարանն ու իմ տունը:

Նա մտածում էր, որ մահը մոտ է ինձ, ու այդ ամենն իրեն է մնալու: Մանր-մունր շատ այլ բաներ էլ կային, չեմ ցանկանում վերհիշել: Ուղղակի ես Ֆրանսիայի բանկից ահռելի գումար վարկ էի վերցրել, որը մինչև հիմա մարում եմ: Մնացել է մոտ 150.000 եվրո, իսկ դա քիչ գումար չէ: Ինչո՞ւ ես այդքան ներդրում արեցի մի երկրում, որտեղ հիմա ինձ ծաղրում ու վատաբանում են:

– Այսինքն՝ ամբողջ բիզնեսն իրականացնում էր ձեր նախկին ամուսի՞նը:

– Ես տեղյակ էի միայն մի մասով: Սուրճը դրսից էր գալիս, ամբողջը ես էի ներմուծում: Թղթերը, ամեն ինչ ես էի անում: Բայց այն գործերը, որ Հայաստանում նա էր կատարում, վաճառելը, հարկային և այլ հարցերը, ես չէի իմանում: Չգիտեմ, նա երևի իրենց պես էր անում, իրենց ձևով, բայց համաձայն չեմ այդպիսի բաներին: Դե, Վազգենը լավ գիտեր՝ ում հետ ընկերություն անել, ինչպես անել, որ բոլորը գոհ լինեն:

Ես ուղղակի չեմ ուզում անգամ հիշել, թե ինչքան վատ օրեր եմ ապրել Հայաստանում, ինչպես են վարվել ինձ հետ: Ինչքան էր նա ինձ վախեցնում: Անընդհատ ասում էր, թե բոլորը գիտեն, որ դու ընդդիմություն ես, թելեֆոնով ձայնագրում էր ինձ: Չեմ ուզում անդրադառնալ, որովհետև շատ տգեղ պատմություն է:

– Ի՞նչ ընդդիմություն, ո՞ւմ էիք ընդդիմանում:

– Եթե ես չեմ ընդունում օլիգարխային պետությունը, այո՛, ես ընդդիմադիր եմ: Եթե  չեմ ընդունում, որ իմ Հայաստանի ժողովուրդը այսչափ աղքատության մեջ լինի այսօր, այո՛, ես ընդդիմադիր եմ: Եթե չեմ ընդունում, որ Հայաստանի մեջ այսօր երիտասարդությունը հույս չունի և լքում է երկիրը, անպայման պետությունը մեղավոր է: Հասկանո՞ւմ ես, ուրեմն ես ընդդիմություն եմ:

– Աշխեն, տեղեկություններ են շրջանառվում, թե իրականում չեք վաճառել «Փարիզյան սուրճ» ընկերությունը: Այն ձերն է, ու դուք հեռակա կառավարում եք:

– Ո՞նց չեմ վաճառել: Նրանք ինձ ինչքա՜ն ստիպեցին, որ վաճառեմ: Երանի վաճառած չլինեի: Ո՛չ, դժբախտաբար «Փարիզյան սուրճը» մեկ տարի է արդեն, որ իմ սեփականությունը չէ: Նախ՝ ես «Փարիզյան սուրճը» երկու մասի բաժանեցի: «Փարիզյան սուրճի» անունը վաճառել եմ «Հայ կոլային», այսինքն՝ բրենդը և սուրճի արտադրանքը, իսկ «Փարիզյան սուրճի» տարածքը (Աբովյան 23)՝ սրճարանը և իմ առանձնատունը, վաճառել եմ այլ մարդկանց: Ես այլևս սեփականություն չունեմ Հայաստանում:

– Ասում են՝ Երևանում բնակվում եք նույն տանը, իսկ դուք ասում եք՝ վաճառել եք...

– Պետք է ասեմ, որ նոր սեփականատերը նորոգում է սրճարանը, և շուտով իմ առանձնատունը կվերածվի սրճարանի: Արդեն աստիճանները դրել են, և շուտով այն կծառայի որպես սրճարան:

– Երբ դեռ Հայաստանում էիք, շատ ակտիվ մասնակցում էիք ֆեյսբուքյան քննարկումներին: Մեկնաբանություններ էիք անում և հիմա էլ շարունակում եք անել՝ թիրախ ընտրելով քաղաքական զարգացումները…

– Ես կարծում եմ, որ Հայաստանն այսօր ցավալի վիճակում է: Եվ դրա մեղավորը քաղաքական մարդիկ են: Այն օլիգարխներն են, որոնք երկրի հարստությունը մոնոպոլ են դարձրել և ուրիշ երկիր սարքել: Ես քեզ մի բան ասեմ. վերջին իրադարձություններից հետո, որ եղան իմ մասին, երևի անջատեմ «Ֆեյսբուքը» և էլ ոչ մի բանի չմասնակցեմ: Ու երևի իմ կապերը լրիվ կտրեմ Հայաստանից, այդ դեպքում երևի կհասկանան, որ լրիվ հեռացել եմ Հայաստանից:

Եթե մարդ ինձ նման հայասեր է և պայքարում է հայության համար, նրան օգտագործում են ուրիշ նպատակներով ու դարձնում ինչ-որ հեքիաթ: Ուղղակի զզվելի է, հոգնել եմ արդեն: Եթե հարցազրույց են ուզում, որոշ մարդկանց ճանաչում եմ ու զրուցում եմ: Բայց հարցազրույցներից հետո հայկական լրատվամիջոցները վատաբանում են ինձ, կամ երևի ես անչափ կարևոր մարդ եմ նրանց համար, կամ էլ չգիտեմ, մտածում են, որ մենք հայ ենք ու ապրում ենք Հայաստանով: Սխալվում են: Ես հայ եմ եղել սովետի ժամանակներից: Ես միշտ էլ դրսում պայքարել եմ հայության համար: Ես չեմ սպասել՝ Հայաստան գամ, նոր պայքարեմ, ես պայքարել եմ:

– Դուք պայքարում էիք նաև այն ժամանակ, երբ Առնո Բաբաջանյանի հա՞րսն էիք:

– Երբ Առնո Բաբաջանյանի հարսն էի, պայքար չկար: Բայց պայքարողներ եղել են, ես էլ եմ եղել նրանց կողքին: Եվ դա բոլորը գիտեն: Չպետք է մտածել, որ ես հայ եմ դարձել այն ժամանակ, երբ եկել եմ Հայաստան: Ես եկա Հայաստան, որովհետև հայասեր էի, թե չէ ես Փարիզում շատ ավելի լավ էի, երանի չգայի: Այդքան փող չէի կորցնի, իմ կյանքս կշարունակեի, ոչ էլ վտանգի մեջ կդնեի, ոչ էլ այդքան մարդու կհանդիպեի, որ ինձ «քցեին» ու դավաճանեին: Շատ վրդովված եմ այսօր, կներես:

– Աշխեն, մեր նախորդ զրույցի ժամանակ ասացիք, որ Փարիզում շարունակելու եք բիզնես գործունեությունը: Ի՞նչ նորություններ կան:

– Ո՛չ, ոչ մի բան էլ չարեցի: Արդեն 1 տարին մոտենում է, որ ես Փարիզում եմ, նոր շունչ եմ քաշում, հանգստանում եմ, նոր իմ տեղը գտա Փարիզում, իմ մայրիկի ու երեխաների հետ եմ զբաղվում: Իմ կյանքը դասավորում եմ, տակավին գործ չեմ անում:

– Լսել եմ, որ նորից եք ամուսնացել...

– Եթե կարողանամ վերադառնալ Հայաստան, կվերադառնամ իմ ամուսնու հետ: Դեռ չեմ ամուսնացել, բայց նման նպատակ ունեմ:

– Ո՞վ է Նա և ինչո՞վ է զբաղվում:  

– Օ՜, կներես, դա չեմ կարող ասել, որովհետև դա անձնական է: Եվ ամենակարևոր գաղտնիքը ասեմ՝ հայ չէ:

– Ուրեմն ֆրանսիացի՞ է:

– Ո՛չ, ֆրանսիացի էլ չէ: Օրը կգա, կիմանաս, կտեսնես: Հիմա չեմ ուզում առաջ ընկնել ու շատ բաներ ասել:

– Աշխեն, փետրվար ամսին նախագահական ընտրություններ են Հայաստանում: Գիտե՞ք` մի քանի կին էլ են որոշել մասնակցել ընտրություններին…

– Ես միշտ ասում եմ՝ երանի այն օրը, որ Հայաստանը կունենա կին նախագահ: Դա շատ լավ կլիներ: Շատ լավ է, որ կին թեկնածուներ կան: Իհարկե, այդ թեկնածուներին չեմ ճանաչում, բայց ուրախ եմ: Չնայած համոզված եմ, որ նորից կընտրվի Սերժ Սարգսյանը, ընտրության գնալ էլ նույնիսկ պետք չէ:

– Սերգո Երիցյանը, երբ դեռ լրագրող էր Ազգային ժողովում, հարց տվեց նախագահ Տեր–Պետրոսյանին, թե երբ ենք լավ ապրելու: Լևոն Տեր–Պետրոսյանը պատասխանեց. «Սերգո ջան, լավ կապրես, երբ լուծվի Ղարաբաղի հարցը»: Իսկ Դուք ի՞նչ եք կարծում, ե՞րբ հայերը լավ կապրեն:

– Երևի պարոն Տեր-Պետրոսյանը շատ ճիշտ է ասել: Եվ եթե, իրոք, Ղարաբաղի հարցը լուծվի, հայերը կարող են լավ ապրել: Կբացվեն Հայաստանի սահմանները, և դա կլինի երաշխիք, որ մարդիկ լավ ապրեն:

– Աշխեն, սփյուռքն այսօր ի՞նչ տրամադրություններ ունի Հայաստանի նկատմամբ, չի՞ կոտրվել...

– Սփյուռքը շատ է կոտրվել: Ես սփյուռքի անունից սովորաբար չեմ խոսում, ինչպես հաճախ անում են: Ես ինձ մեծ մարդու տեղ չեմ դնում, գոնե դու ինձ շատ լավ ես ճանաչում: Բայց սփյուռքը, իրոք, կոտրված է, սկսում է շատ լուրջ մտահոգվել Հայաստանի իրադարձություններով և ժողովրդի վիճակով, որ շատ է լքում երկիրը: Այստեղ հաճախ ժողովներ են լինում, երբեմն ես էլ եմ մասնակցում: Չգիտեմ, պետք է օգնենք Հայաստանի հասարակական շարժումներին, որ Հայաստանը փոխվի և հայը չլքի իր երկիրը:

  – Աշխեն, իսկ ե՞րբ կհանդիպենք «Փարիզյան» սրճարանում ու կխմենք երկուսիս սիրած Փարիզյան N 3-ը:

– Չգիտեմ, Միքայել ջան: Եթե իմ ամուսինը ցանկանա ինձ բերել Հայաստան, ես ամուսնուս հետ կգամ…

 – Ի՞նչ ունեք ավելացնելու:

– Երևի ավելի պայքարած մարդիկ ենք, քան այդ ջահել ժուռնալիստները, որոնք վատաբանում են մեզ: Գոնե թող հարգեն մեզ: Գրել էին՝ թե մեծ, տարիքով կին եմ: Այո՛, ես շատ հպարտ եմ, որ տարիքով կին եմ: Իմ կյանքի փորձն այնքան հարուստ է, որ երևի այդ ժուռնալիստներին 10 կյանք է պետք, որ իմ փորձառություններն ունենան:

– Ի դեպ, դուք ապարանջան ունեիք, որի վրա պատկերված էր Հայաստանի խորհրդանշանը, դեռ կրո՞ւմ եք...

– Գիտես, ընկերուհիներս շատ են պայքարում, որ հանեմ: Մինչև հիմա չեմ հանել: Իմ պայքարն ու իմ հայությունը կմեռնի ինձ հետ: Ոչ մի ժուռնալիստ չի կարող ինձ փոխել:

Հարցազրույցը վարեց

Միքայել ԱՀԱՐՈՆՅԱՆԸ