Նորակոչիկները` ծառայության դժվարությունների, լավ ու վատ կողմերի մասին

Պաշտպանության նախարարությունը մի խումբ լրագրողների հնարավորություն էր ընձեռել այցելելու զորամասերից մեկը և հետևելու նորակոչիկ զինվորների ծառայությանը:

18-ամյա Արթուր Սաֆարյանն արդեն բանակում ծառայելու մեկշաբաթյա փորձ ունի, 7 օր առաջ է բանակ է զորակոչվել: «Տղան պետք է ծառայի, մենք էլ եկել ենք բանակ ծառայելու»,- ասում է Արթուրը և հավելում, որ բանակ ճանապարհելիս ծնողներն ասել են. «Գնա, լավ ծառայի ու հետ արի տուն»: «Ու ես այդպես էլ կանեմ»,- ասում է մարտունեցի Արթուրը:

Արթուրին բանակ ճանապարհելիս ծնողներն ասել են. «Գնա, լավ ծառայի ու հետ արի տուն»

Արթուրն ու իր նորակոչիկ ծառայակիցները ՊՆ N զորամասում մեկամսյա նախապատրաստություն են անցնում, այսպես կոչված կարանտինում են, որից հետո արդեն կուղարկվեն տարբեր զորամասեր ծառայության:

Արթուրը պատմում է, որ ծառայության 7 օրերի ընթացքում արդեն  իսկ հասցրել է որոշ դժվարություններ հաղթահարել և նոր բաներ սովորել .«Առաջին երկու օրը դժվար էր շուտ արթնանալը, բայց սովորում եմ: Շարային ենք սովորել: Սկզբում չէինք  կարողանում ճիշտ քայլել, բայց հիմա քիչ-քիչ ստացվում է: Սովորել ենք նաև երդման տեքստը, օրհներգը, հերոսների գործունեությունը»:

Հարցին, թե զինվորական կոշիկներին կարողացե՞լ է հարմարվել, պատասխանում է, որ կոշտուկներից խուսափելու համար մեկ չափս մեծ կոշիկ է վերցրել և խնդիրներ չի ունեցել:

Արթուրը չի դժգոհում նաև ճաշարանից, ասում է, որ սիրում է հատկապես մակարոնով փլավը և աղցանները. «Էստեղի ճաշերն էլ տան ճաշերի նման են, էնպես չէ, որ վատն են»:

Վստահեցնում է, որ ծառայության մի քանի օրերի ընթացքում որևէ մեկի հետ կոնֆլիկտ չի ունեցել, սպաների հեռախոսներով էլ 4-5 անգամ տուն է զանգել:

Կարատեիստ Արթուրն ասում է, որ առավոտյան վերկացից ու ֆիզպատրաստությունից չի նեղվում

7-օրվա զինվոր Արթուր Հովհաննիսյանն էլ ասում է, որ վաղ վերկացներից ու ֆիզպատրաստության պարապմունքներից չի դժվարանում. մինչ բանակ  զորակոչվելը տարիներ շարունակ կարատեով է զբաղվել: Խոստովանում է, որ քաղաքացիական ազատ կյանքից հետո մի քիչ բարդ  է կանոնակարգված գործելը, հրամաններ կատարելը, բայց «ոնց էլ լինի, կհարմարվենք, քանի որ երկու տարի այստեղ ենք»: Պլանավորում է, որ զորացրվելուց հետո ֆիզկուլտինստիտուտ ընդունվի:

N զորամասի հրամանատարի տեղակալ, փոխգնդապետ Արմեն Ազիբեկյանն ասում է, որ 90-ականներին նորակոչիկները լավ պատրաստված էին զորակոչվում բանակ, հետո աստիճանաբար անկում տեղի ունեցավ. «Հիմա էլի զգացվում է դպրոցների աշխատանքը, ռազմագիտություն են անցնում, այլ առարկաներ, ընտանիքներում էլ համեմատաբար դաստիարակություն են տալիս: Բայց ընտանիքն ու դպրոցը դեռ շատ անելիք ունեն: Պետք է երեխային ֆիզիկապես կոփեն, ընտանիքն էլ խրախուսի երեխայի մարզված լինելը: Հետո արդեն` գաղափարական դաստիարակությունը»:

Փոխգնդապետն ասում է, որ ունենում են նաև անտառաճանաչ  կամ հայերեն գրել-կարդալ չիմացող զինվորներ, բայց քիչ` 500-ից 10-12-ը, որոնք հիմնականում ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներ են կամ սփյուռքահայեր: Նման զինվորներին լրացուցիչ պարապմունքներով գրել-կարդալ են սովորեցնում:

փոխգնդապետ Խաչիկ Պետրոսյանը

Նորակոչիկների կրթական մակարդակից դժգոհում է նաև N զորամասի հրամանատարի անձնակազմի գծով տեղակալ, փոխգնդապետ Խաչիկ Պետրոսյանը: Նա նշում է, որ նորակոչիկները ոչ միայն ռազմագիտությունից են կաղում, այլև հայրենասիրական դաստիարակությունից. «ՊՆ-ն օժանդակում է դպրոցներին, բայց դա դեռ բավարար չէ, որ բարձրդասարանցի աշակերտը կարողանա զենքը, օրինակ, քանդել-հավաքել: Դպրոց դե ֆակտո ունենք, բայց դե յուրե չի տալիս այն իմացաբանական մինիմումը, որ պետք է երիտասարդին պատրաստ բանակ ծառայության ներկայանալու համար»:

Պետրոսյանն ասում է, որ ամեն ինչ գալիս է ընտանիքի և դպրոցի բացթողումից: 18 տարի երեխայի դաստիարակությունը բարձիթողի մատնած ծնողը պահանջում է, որ երկու տարվա ընթացքում իր տղայից անթերի դաստիարակությամբ մարդ կերտեն, ինչն անհնար է:

«Բանակն այն կառույցն է, որտեղ զինվորը պարտավոր է ծառայել հանուն հայրենիքի: Այս գիտակցությունը, սակայն, դեռ բավարար մակարդակի վրա չէ: Այդ գիտակցությունը եթե լիներ, վստահ եմ` մեր բանակը շատ ավելի  գիտակցված մակարդակի վրա իր ծառայությունը կկազմակերպեր:  Կան զինվորներ, որ  փայլուն են գիտակցում իրենց ծառայության կարևորությունը: Կա նաև հակառակը»,- ասում է Պետրոսյանը` հավելելով, որ բացատրական, անհատական ու կոլեկտիվ  աշխատանքներով փորձում են նման զինվորների մեջ սերմանել այդ գիտակցությունը:

Այցելում ենք նաև զորամասի ճաշարան, որտեղ ընթանում են ընթրիքի նախապատրաստական աշխատանքները: Ճաշարանի պետ, ավագ ենթասպա Թևոս Ռաֆայելյանն ասում է, որ նորակոչիկներին հատուկ ուշադրություն է դարձնում. «Ուտում են, նորակոչիկներն էլ, բոլորն էլ: Առաջին օրն են խնդիրներ առաջանում, տնից եկել են, սովոր չեն: Հաջորդ օրն ասում են` էլի կտա՞ք»:

Նորակոչիկ Ռոմանի առաջին հերթապահությունն է. ասում է, որ երկար կանգնելը բարդ է, բայց սովորում է

Հարցին, թե ինչ են հիմնականում ուտում զինվորները, Ռաֆայելյանն  ասում է, որ ճաշացանկը տարբեր է` կախված ժամանակից:  Իսկ սնունդի չափն ամեն զինվորի համար սահմանված է ու պահպանվում է: Օրինակ` ամեն զինվորի օրական հատկացվում է 70 գրամ շաքարավազ, օրը մեջ` 100 գրամ ձուկ և այլն:

Ցույց է տալիս խոհանոցի սենյակները, որտեղ կաղամբ են կտրում, ձուկ մաքրում, ճաշ եփում: Աշխատողները քաղաքացիական անձինք են: Վերակարգի զինծառայողները պատրաստի սնունդը խոհանոցից սեղաններ են հասցնում:

Երեք շաբաթից նորակոչիկները հանդիսավոր կերդվեն ծառայել հայրենիքին ու ամեն մեկն իր ծառայությունը կշարունակի որևէ զորամասում` արդեն ծանոթ ու պատրաստ բանակային ծառայությանը:

Հ.Գ.

Ակամա մտովի համեմատեցի ԼՂՀ զորամասերից մեկը, ուր գարնանն էինք այցելել,  տվյալ զորամասի հետ: ԼՂՀ զորամասում կարգուկանոնը աչքի էր զարնում հենց մուտքից: Քայլքն  ու խոսքը` մեկ մարդու  պես հավասար, ցանկության դեպքում նույնիսկ հնարավոր չէր արտաքուստ որևէ թերություն նկատել.  անգամ քարերն էին փայլում, այնպիսի տպավորություն էր, որ ծառի տերևներն էլ իրենց դիրքն ընդունել էին  հրամանով: ՊՆ ենթակայության զորամասում ևս մաքրություն էր, արտաքուստ կարգ ու կանոն, սակայն չկար արցախյան զորամասից ստացված «հիստերիկ» մաքրության և կարգ ու կանոնի տպավորությունը:

Ի դեպ, Արցախի մի քանի զորամասերի հրամանատարները դժգոհում էին զինվորների` մեծ ծավալների հասնող անգրագիտությունից` նշելով, որ եթե գումարում-հանում իմացող, մաթեմատիկայից գլուխ հանող զինվոր են նկատում, անմիջապես համապատասխան ծառայության են ուղարկում: Որպես կանոն, դպրոց չեն հաճախում կամ վատ են սովորում սոցիալապես անապահով ընտանիքների երեխաները: Եզրակացությունը մնում է ընթերցողին: