«Ոստիկանությունը զբաղված է փող հավաքելով» Էդուարդ Հովհաննիսյան՝ վարորդների թև ու թիկունքը

Արդեն երկար ժամանակ է, ինչ Երևանի փողոցներում երթևեկությունը վերահսկող տեսախցիկներ են տեղադրվել:

Վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում արձանագրվել է մոտ 22.5 հազար խախտում:

«Անկախի» հետ զրույցում «Աքիլլես» ավտովարորդների իրավունքների պաշտպանության կենտրոն հասարակական կազմակերպության նախագահ Էդուարդ Հովհաննիսյանն ասում է, որ տեսախցիկների տեղադրման մասով վարորդների կողմից բազմաթիվ դժգոհություններ կան...

 – Իհարկե, տեսախցիկների վերաբերյալ էլ, արագաչափերի վերաբերյալ էլ բազմաթիվ դիմում-բողոքներ ենք ստանում, մեր վարորդները շատ են դժգոհում: Ասեմ, որ սկզբնական շրջանում արձագանքը քիչ էր, վարորդները դեռ ուզում էին հասկանալ՝ ինչն ինչոց է, հիմա արդեն անդադար զանգեր ենք ստանում: Ստացվում է այնպես, որ զանգերն ու դիմումներն ավելի շատ են, քան, ասենք, տեսուչների կողմից կայացրած որոշումները: Դա, անշուշտ, մտահոգող հանգամանք է, քանի որ, մեր կարծիքով, խախտումներ որոշողներն այնքան էլ պատրաստված չեն. ասածս վերաբերում է Ճանապարհային ոստիկանության կանոնների 18 և19 կետերին:

Այսինքն՝ եթե դեղին լույսն արգելող ազդանշանը վառվում է, վարորդը չի կարողանում կանգնեցնել տրանսպորտային միջոցը, երթևեկության կանոնն ասում է, որ վարորդը կարող է շարունակել երթևեկությունը: Մենք բազմիցս ասել ենք, բայց Ճանապարհային ոստիկանությունը խախտում է օրենքը ու տուգանքներ սահմանում:

Այնինչ, երբ վարորդն անցել է «կանգ» գիծը, դա համարում են խաչմերուկների անցման կանոնների խախտում և տուգանք նշանակում: Չեն գործում նաև խաչմերուկների անցման վերաբերյալ կանոնները: Հիմա ընթացքում ունենք նմանօրինակ երեք դատական գործ:

 – Նման անճշտությունների դեպքում առաջինն ո՞ւմ եք դիմում:   

– Ճանապարհային ոստիկանությունը հիմնականում ասում է, որ իրենք որոշումը ճիշտ են կայացրել: Հիմնականում դիմում ենք դատարան՝ մեր վարորդների իրավունքները պաշտպանելու համար: Ճանապարհային ոստիկանության կողմից 13 տարվա ընթացքում ոչ մի դիմում-բողոք չի բավարարվել: Անգամ՝ ակնհայտը, ասում են՝ չէ՛, խախտում է արել: Ստիպված դիմում ենք դատարան, դատական` կարգով այդ հարցերին լուծում տալու համար:

 – Արագաչափերի հարցն անճշտությունների դարբնոց կարծես լինի: Երբեմն տեսախցիկներն արձանագրում են նաև 75-ը...

– Այո՛, նման դեպքերի հանդիպում ենք: Դատարանն է որոշում: 81-ն արդեն վիճարկելի է, քանի որ այդ արագաչափի տեխնիկական տվյալները +/- 1 կմ/ժ է, հետևաբար եթե վարորդը 81 է երթևեկել, ապա կարելի է դա վիճարկել և ասել, որ այդ արագաչափն անճշտություն ունի` այդ պահին մեկ կմ արագ է չափել: Նման գործով դեռ դատարան չենք մտել, բայց եթե լինի մի վարորդ, որը համաձայնի այդ դեպքում դիմել դատարան, մենք պատրաստ ենք:

– Գիտեմ, որ տեսախցիկներով երթևեկության վերահսկողությունը վաղուց արդեն ընդունված գործելակերպ է բազմաթիվ զարգացած երկրներում: Մեր երկրում ընդունված կարգ կա, որ պետավտոտեսուչի աշխատավարձի որոշ մասը գոյանում է նաև նրա արձանագրած խախտումներից: Ի՞նչ եք կարծում, վտանգ չկա՞, որ տեսախցիկների ավելացումը և որոշ փողոցներում ավտոտեսուչների «անհետացումը» կարող է վերջիններիս դրդել, ասենք, ավելի կտրուկ քայլերի դիմել վարորդների նկատմամբ:

– Դե, ամեն որոշում կայացնողը դրա համար կրում է պատասխանատվություն: Այսինքն՝ եթե տեսուչը որոշումը սխալ է կայացրել, պետք է պատասխանատվության ենթարկվի: Ոստիկանությունում բոլոր դատական գործերը հաշվառվում են, և եթե պարզվում է, որ կա տեսուչի մեղավորությունը, ապա կարծում եմ՝ ոստիկանությունը միջոցներ ձեռնարկում է այդ առնչությամբ, թե չէ էլ ինչո՞ւ է իրականացվում վերահսկողությունը:

Ինչ վերաբերում է տեսուչների կողմից սխալմունքներին, դա գալիս է նաև օրենքի կիրառումից, որովհետև այսօր ապացույցը պետք է ներկայացնի վարչական մարմինը: Տեսուչները ապացույց չեն ներկայացնում, դատարանում վկայություն են տալիս: Իսկ այդ վկայությունը սուտ ասելու համար պետք է կրեն քրեական պատասխանատվություն: Բայց մեր փորձից կարող եմ ասել, որ դեռ ոչ մի տեսուչ չի կրել այդ քրեական պատասխանատվությունը, որովհետև դատավորները դա, մեղմ ասած, կուլ են տալիս: Այսինքն՝ եթե անգամ դատաքննության ընթացքում պարզվում է, որ, այնուամենայնիվ վարորդն էր ճիշտ, դատարանը որոշում չի կայացնում, որ տեսուչը սխալ ցուցմունքներ է տվել:

 – Պրն Հովհաննիսյան, հիմա խախտումներն ավելի շատ են, չէ՞:

– Չէի ասի, բարեբախտաբար նվազել են: Բարձրացել է կանոնավոր երթևեկությունը:

Օրինակ՝ Դավթաշենի կամրջում ամիս չէր լինում, որ մի քանի վթար չլիներ: Հիմա մի քանի ամսվա մեջ ընդամենը մի վթար է եղել: Առանձին դեպքեր պատահում են, բայց դրանք եզակի են: Ուրախ եմ, որ վարորդները սկսում են սովորել երթևեկության կանոնները:

 – Վարորդների ամենացավոտ հարցերից մեկը բարձրացնեմ՝ տու–գանք–ներ… Ինչո՞ւ են այդքան արագ վերելք ապրում թվերը...

– Այո՛, տուգանքները մեծ են, դրանք ուղղակի սպանում են վարորդներին: Ախր տուգանքները համաչափ չեն: Պատիժը պետք է համապատասխան լինի զանցանքին:

Ճանապարհային ոստիկանությունը նույնիսկ եռապատիկ, հնգապատիկ է դարձնում տուգանքի չափը, և ստացվում է՝ օդից գումարներ են հավաքում: Ոստիկանությունը ուղղակի զբաղված է դրամահավաքությամբ: 60-րդ օրը լրանալուց հետո տուգանքը դառնում է 50 000 դրամ, ՃՈ-ից բացատրում են, որ դա  Գերմանիայում, Ֆրանսիայում, Ճապոնիայում ընդունված բան է, բոլորն այդպես են անում: Դրսում անգամ օրենք կա, որ եթե չես վճարում, քեզ բանտ են նստեցնում: Ռուսաստանում կրկնապատիկ է դառնում, բայց նրանք հազվադեպ դեպքերում են դա կիրառում: Դատարանները կիրառում են դա հարուստ մարդկանց նկատմամբ` իմանալով, թե որտեղ են աշխատում և այլն:

Բայց չէ՞ որ այդ նույն Ճապոնիայում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում դրույթ կա, որ ասում է՝ եթե դու շուտ ես վճարում, քեզ զեղչ ենք անում: Բա դա մեր երկրում ինչո՞ւ չեն կիրառում, եթե այն մեկը կիրառում են, ուրեմն պետք է սա էլ կիրառեն:

 – Ի վերջո, մեկ տարվա փորձից հետո ինչպե՞ս կգնահատեք ԱՊՊԱ–ի ներդրումը Հայաստանում: Մի տարվա ընթացքում ի՞նչ փոխվեց մեր երկրում:

– Հիմա դժվար է ասել: Գնահատական կարելի է տալ մի քանի տարի անց: Օրինակ՝ մեր հարևան Վրաստանում երկու-երեք տարի անցավ, հասկացան, որ դեռ շուտ է, վերացրին ԱՊՊԱ-ն: Այստեղ թե ոնց կլինի, չեմ կարող ասել: Մեր երկրում գործընթացը շարունակվում է, կամաց-կամաց մտնում է հունի մեջ, բայց երևի այս տարեվերջին կտեսնենք վնասը… Գուցե մեծ լինի, և նվազագույն դրույքաչափերը մի փոքր ավելանան: Սա ընդամենը կանխատեսում եմ:

 – Անցած տարի Դուք կանխատեսել էիք ԱՊՊԱ–ի սակագների աճ: Ինչպե՞ս կգնահատեք իրավիճակն այսօր: Գո՞հ են արդյոք վարորդներն ապահովագրական ընկերությունների մատուցած ծառայություններից:

– Այո, 25-30% աճ էինք նախատեսել: Սակայն ստացվեց, որ վնասաբերությունը այդքան էլ մեծ չէր, որովհետև նախ՝ 8 ամսվա կտրվածքով սկսեցին թվաբանություն անել, այդ հարցը բարձրացվեց նաև ԱԺ-ում: Մենք ասացինք, որ համենայն դեպս տվյալներ դեռ չկան, որ գերշահույթ կա, բողոքներ էլ առանձնապես չկային:

Այստեղ էլ տուգանքներն էլի շատ սահմանվեցին. մի բանի համար, որ մարդիկ պարտադիր ապահովագրեին իրենց մեքենաները: Սա ևս մի մաֆիա էր, որը շարունակվեց նաև տեսախցիկների մասով: Տուգանքներ սահմանեցին՝ խոշոր չափի գումարներ, օրինակ` հենց արագությունը գերազանցելու համար: Գուցե խախտումների համար պետք է վարորդն ավելի շատ վճարի, քան ապահովագրության:

Անցնեմ հարցի երկրորդ մասին. շատերը գոհ են ապահովագրությունից, հատուցումը նորմալ գնում է: Առանձին դեպքերում պատահում են ուշացումներ, բայց հիմնականում դժգոհություններ չկան: Ապահովագրական բոլոր ընկերությունների մատուցած ծառայություններից էլ մարդիկ գոհ են, ինձ որ նմանօրինակ բողոքով որևէ քաղաքացի չի դիմել: Բոլոր ԱՊՊԱ ընկերությունները տուգանվում են՝ վարորդներին չվճարելու, գումարները ժամանակին չտալու համար: Սա ես վստահեցնում եմ. դեպքեր եղել են: Ասեմ, որ այդ տուգանքներն էլ են մեծ: ԱՊՊԱ ընկերությունները չեն ցանկանա խախտել օրենքը, որովհետև ստացվում է, որ պետք է վճարեն կրկնակի: Եղել են դեպքեր, որ անգամ մեկ կամ երկու միլիոն դրամ տուգանք է նշանակվել. ես այդ բյուրոյի անդամներից եմ, գիտեմ:

 – Պրն Հովհաննիսյան, ասենք նաև, որ Ճանապարհային ոստիկանությունը վերջերս լուրջ բարեփոխումներ իրականացրեց: Մշակեց նոր ռեժիմներ՝ հնարավորինս «փակելով» կոռուպցիոն դաշտը...

– Կարծեմ մարտի վերջերին էր, որ բարեփոխումներ եղան: Հիմա ո՛չ հերթեր կան, ո՛չ՝ կաշառք: Այդ մասով, ես գոհ եմ: Անգամ մաքսատանը կից ստեղծվել է մի բաժանմունք, որտեղ մաքսազերծումն անելուց հետո անմիջապես կարող ես համարները ստանալ, մի քանի րոպեի ընթացքում, առանց որևէ կաշառքի: Կոռուպցիոն ռիսկերը փաստորեն վերացրել են: Այ, եթե մնացած ստորաբաժանումներում էլ դա կատարվի, հրաշալի կլինի:

– Ո՞ր ստորաբաժանումների մասին է խոսքը:

– Օրինակ՝ կոռուպցիոն ռիսկեր կան տուգանային հրապարակներում, տեսչությունում: Վարորդական վկայական ստանալն էլ այսօր հեշտ է: Քննություն ես տալիս` վերահսկում է համակարգիչը: Անցար` գնում ես երկրորդ փուլ: Այ, գործնական քննության ժամանակ պատկերը մի քիչ այլ է. այդտեղ գուցե կոռուպցիոն ռիսկերը շատ են: Չնայած բոլորն էլ գիտեն, թե ինչպես վերջերս իրավապահները մի ոստիկանի կաշառք վերցնելու պահին բռնեցին, երևի մյուսները կվախենան, ու այդ փուլն էլ արդար կլինի:

Վրաստանում երկրորդ փուլի քննության ժամանակ տեսախցիկն է նկարահանում: Հիմա էլ արդեն մտցրել են սենսորային մշակույթը: Այսինքն՝ եթե դու վարեցիր մեքենան, ու սենսորները քեզ չասացին, թե ինչ սխալ ես արել, մի քանի րոպեում կստանաս քո վարորդական վկայականը:

– Եվ վերջին հարցը. Ռուբինյանցի գործն ի՞նչ եղավ… Լրատվամիջոցները, համենայն դեպս, բավական ակտիվ լուսաբանում էին:

– Այո՛, այդ գործը դեռ ընթացքի մեջ է: Խնդիրը կապված էր Ռուբինյանց փողոցի տեսախցիկի հետ: Տեսախցիկի վահանակը տեսանելի չէ, ինչպես սահմանված է ՀՀ կառավարության 16.9Ն 2006 թ. որոշման համաձայն. վահանակը պետք է վարորդին տեսանելի լինի 100 մետրից: Ցավում եմ, որ Ճանապարհային ոստիկանությունը, այնուամենայնիվ, չվերադարձրեց բոլոր վարորդներին ապրիլի 20-ից մինչև մայիսի 29-ն ընկած ժամանակահատվածում տեսախցիկի պատճառով արձանագրած խախտումների գումարները: 4000-ից ավելի ՀՀ քաղաքացիներ դիմել էին ոստիկանություն: Դիմողները 4000-ից ավելի էին: Մեր կարծիքով` այդտեղ գրանցված է եղել մոտ 24 000 խախտում:

Հարցազրույցը վարեց

Միքայել ԱՀԱՐՈՆՅԱՆԸ