ԻՍԿԱԿԱՆ ԵՐԵՎԱՆՑՈՒ ՀՊԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ. Ֆորշի սիրած քաղաքը Երևանն է

 Ո՞վ չի լսել «Խենթ աղջիկ», «Ուրվական», «Հենց այսպես էլ ապրում ենք» , «Կեսգիշեր», «Դու դեռ չգիտես»,  որոնց  հեղինակն ու կատարողը Ֆորշն է: Նա, իհարկե, ավելի հայտնի է Երևանի մասին երգերով ու տեսահոլովակներով: Մենք հանդիպեցինք նրան իր հարազատ վայրերից մեկում և մեր զրույցը սկսվեց հենց Երևանից…

– Ձեր մանկության Երևանն այսօր ի՞նչ փոփոխությունների է ենթարկվել: Մի՞թե այսօրվա «էլիտար» Երևանը 70-ականների Երևանը չէ…

– Գիտես, ես երջանիկ մանկություն եմ ունեցել իմ Երևանում, շեշտում եմ` իմ Երևանում: Երևանն ինձ համար իմ  Թումանյան փողոցն է, Պուշկինի փողոցն է, Չայկովսկու դպրոցն է: Մի տեսակ տարբեր է մերօրյա Երևանը: Օրինակ` մեր պատանեկության, երիտասարդության ժամանակ քաղաքը սև ու սպիտակ էր, հիմա կարծում եմ` շատ գունավոր է դարձել:

– Այսինքն` կարելի է ասել` առաջընթացն ակնհա՞յտ է:

– Չէ, չէի ասի: Ես սև-սպիտակն էի սիրում, որովհետև դա իմ մանկության քաղաքն էր:

– Շա՞տ բան կփոխեիք:

– Ես ճարտարապետ չեմ ու չեմ կարող ճարտարապետի լեզվով խոսել: Երևի իրավասու էլ չեմ կարծիքներ հայտնելու: Պարզապես մի քանի բաներ կան, որ ինձ դուր չեն գալիս: Հենց էդ նույն Հյուսիսային պողոտան, որի մասին մինչև հիմա շատ խոսակցություններ են լինում: Սկիզբն ինձ էլ դուր չի գալիս, բայց մեջտեղներից ու վերջում սկսում եմ հավանել: Կարծում եմ` փորձել են նմանակել ինչ-որ նյույորքյան երկնաքերների: Օպերան պետք է միշտ բարձր լինի, քան ցանկացածի տունը: Երաժշտությունը միշտ բարձր է, ու կյանքն է ներդաշնակության մեջ: Եթե չկա հարմոնիա, կյանք էլ չի լինի: Այ, օրինակ, Կուկուռուզնիկի հետ շատ լավ հուշեր ունեմ: Դպրոցական տարիներին ընկերներով հավաքվում էինք, մի քանի ընկերուհիներ էինք հրավիրում ու միասին լավ ժամանակ անցկացնում: Պարտադիր պետք է լիներ սև ֆիլտրով «Ախթամար»  ու կարգին կոնյակ: Գիտես, մինչև հիմա հիշում եմ, որ էնտեղ նվագում էր Հունանը: Լավ երաժիշտ էր: Կուկուռուզնիկը քանդելուց առաջ ես եղա էնտեղ ու տեսա, թե ինչ նողկալի վիճակի մեջ է այդ շենքը: Ճիշտ է, որպես քաղաքի սիմվոլ, իհարկե, սիրտս ցավում է: Բայց եթե այդ շենքը չքանդվեր, մի օր կփլվեր, ու մենք զոհեր կունենայինք: Ափսոսում եմ ու նաև չեմ ափսոսում, որովհետև քանդելուց առաջ տեսել եմ՝ ինչ վիճակում էր, ու ինձ ամեն վայրկյան թվում էր, թե շենքը հիմա կփլվի իմ գլխին:

– Դուք արժանացաք Վաստակավոր արտիստի կոչման:  Հավանաբար «ժողովրդական» ստանալու ժամանակ էլ կհանդիպենք…

– Գիտես, կոչումը ստիմուլ է` նոր լիցքերով աշխատելու, շարունակելու այն գործը, որն անում ես սիրով և նվիրումով: Կոչումը, այսպես ասած, գնահատական է:

– Որպես արվեստագետ` մեր երկրում գնահատված լինելու խնդիր ունե՞ք:

– Այն երաժշտական ոճը, որ ես ներկայացնում եմ, գնահատված լինելու խնդիր, իսկապես, ունի: Որքան էլ որ տարօրինակ է, բայց փաստ է, որ բարձրորակ երաժշտության պահանջարկը մեզանում քչացել է:

– Ովքե՞ր են մեղավոր, երաժիշտնե՞րը, թե՞ հասարակությունը: Չէ՞ որ ասում են` հասարակությունն է ձևավորում պահանջարկը:

– Ոչ ոքի էլ չեմ մեղադրում… Ժողովուրդն ինքը պետք է կարողանա թացը չորից ջոկել: Դրա համար պետք է նորմալ երաժշտություն անել, իսկ նորմալ երաժշտություն անողներին չեն թողնում, որ ամեն ինչ նորմալ անեն: Երևի փողն էլ է խանգարում:

– Անձամբ Ձեզ ինչո՞վ են խոչընդոտում և ովքե՞ր:

– Հեռուստաեթեր չեն տալիս:

– Դուք տրամադրում եք Ձեր տեսահոլովակները, բայց հեռուստաընկերությունները չե՞ն հեռարձակում:

– Այո: Ցանկացած հեռուստաընկերությունում կիլոմետրերով իմ տեսահոլովակներից կան, բայց հազարից մեկ են ցույց տալիս:

– Երբևէ դիմե՞լ եք այդ ընկերությունների տնօրինությանը:

– Գիտես, արդեն հոգնել եմ ինչ-որ մեկին դիմելուց:

– Մեր օրերի Հայաստանում ամենից շատ Ձեզ ի՞նչն է մտահոգում:

– Շատ թեմաներ կան: Հենց թեկուզ սոցիալ-տնտեսական վիճակը. ժողովուրդն աշխատանք չունի, դրամ չունի ձեռքին, վատ է ապրում… Հուսանք` կամաց-կամաց կուղղվի: Մեր երկիրը դեռ երիտասարդ երկիր է, 20 տարվա մեջ ոչ մի երկիր իդեալական երկիր չի դառնում. դա գոնե մի քիչ մխիթարում է: Ուղղակի սիրում եմ իմ քաղաքը, իմ երկիրը և չեմ պատրաստվում թողնել իմ քաղաքը: Զգում եմ, որ ես այստեղ պետք  եմ:

– Իսկ որևէ ձևով կարո՞ղ եք արտագաղթելուց հետ պահել թեկուզ 1 երիտասարդի:

– Շատ-շատ են եղել այդպիսի դեպքեր: Պատահել է նաև, որ իմ երգը լսելուց հետո մարդիկ վերադարձել են հայրենիք: Օրինակ` «Հենց այսպես էլ ապրում ենք» երգի «շորշոփի» տակ լիքը մարդ է հետ եկել, հաստատվել հայրենիքում:

– Նմանօրինակ նոր երգ սպասե՞նք առաջիկայում:

– Իհարկե, բա մեր գործի անունն ի՞նչ է:

– Ֆորշ, ի՞նչ կասեք այն մասին, որ Դուք և Ձեր գործընկեր մտավորականներից շատերը նախընտրական քարոզարշավների ժամանակ կանգնում եք ինչ–ինչ հարթակներում, ինչ–ինչ քաղաքական այրերի կողքին:

– Հետևյալը կասեմ: Երբ դուք այդ ամենին այդպիսի որակում եք տալիս որպես վերնագիր, այդպես չէ: Ձեր ասած այդ ինչ-ինչ քաղաքական գործչի կողքին որ կանգնում ենք, ինչ որ արվում է, ժողովրդի համար է արվում:

– Ներեցեք, բայց վստա՞հ եք, որ ժողովրդի համար ինչ–որ բան արվում է:

– Դե, կամաց-կամաց արվում է:

– Ի՞նչ է արվել մասնավորապես:

– Արվեստագետների՞ կողմից:

– Նաև` քաղաքական այրերի…

– Ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում:

– Բայց Դուք էլ, չէ՞, նախընտրական քարոզարշավների ժամանակ այդ հարթակներում եք լինում:

-Եթե ինձ հրավիրում են ինչ-որ տեղ երգելու, ես առաջինը երգում եմ ժողովրդի համար, ոչ թե, ինչպես Դուք արտահայտվեցիք, նրանց համար:

– Բայց ժողովրդին հավաքում են, որ ձեզանից առաջ կամ հետո լսեն ինչ–ինչ քաղաքական այրերի նախընտրական խոստումները:

– Բայց նրանցից առաջ կամ հետո ժողովուրդը մեզ է լսում:

– Նախընտրական քարոզարշավների մասնակցելուց հետո Ձեզ բնակարա՞ն են նվիրել:

– Քարոզարշավներին մասնակցելուց հետո չի եղել, շատ ավելի վաղուց է եղել: Ոչ թե բնակարան են նվիրել, այլ աջակցել են, որ ձեռք բերեմ:

– Ահա թե ինչու Ձեր կարծիքը չեք ասում լրագրողին…

– Չեմ ասում, որովհետև ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում: Դա մեկ, և երկրորդը. եթե քո երկրի պրեզիդենտը քեզ զանգում և ասում է` խնդրում եմ այսինչ տեղում երգես, և եթե դու այդ երկրի քաղաքացին ես, քանի՞ գլխանի ես, որ ասես` չէ, չեմ երգում:

– Նախագահը կամ նախագահականից Ձեզ զանգահարել են և խնդրել այսինչ տեղում երգե՞լ:

– Օրինակի համար ասացի: Եթե դու քեզ համարում ես այս երկրի լիիրավ քաղաքացի, պետք է քո երկրի բարքերով ապրես և ընդունում ես այդ առաջարկը: Պրեզիդենտի զանգելը մատի փաթաթան մի սարքեք, ես դա օրինակի համար ասացի:

– Թողնենք: Ինչպե՞ս եք տեսնում Ձեր, Ձեր զավակի վաղվա օրը:

– Շատ լավ եմ տեսնում: Իմ երեխան արվեստի մեջ է, ներկայումս խաղում է թատրոնում և հույս ունի շարունակել իր թատերական գործունեությունը:

– Ֆորշ, ինչո՞ւ մի «էլիտար», ժամանակակից մասնագիտություն չեք  խորհուրդ տվել նրան: Ախր, մեր հասարակության մեկ տոկոսը հազիվ թե թատերասեր լինի:

– Թատրոնը բոլոր ժամանակների ամենաարդիական բնագավառն է, եթե մեր հանրության մեջ թատրոն այցելողները քիչ են, դա ամենևին դերասանների կամ բեմադրիչների մեղքը չէ:

– Իսկ ո՞վ է մեղավոր:

– Ամեն մարդ պետք է անի իր գործը: Այդ ժամանակ ամեն ինչ իր տեղը կընկնի. հա՛մ թատրոն կգնան, հա՛մ կինո կգնան…

– Ձեր զավակի վաղվա օրը լավ եք տեսնում, իսկ ինչպիսի՞ն կլինի վաղվա Հայաստանը:

– Ես միշտ լավատես եմ: Դա ինձ շատ է օգնում…

– Բայց լավատեսությունն էլ պետք է հիմքեր ունենա:

– Ես փնտրում եմ այդ հիմքերը: Նվնվալ չեմ սիրում: Ինչ կա` դա է: Կա` կա, չկա` եղածը ոչ մի բանից լավ է:

– Անշուշտ, եղածը չեղածից լավ է: Իսկ մենք` բոլորս, կարո՞ղ ենք ինչ–որ բան անել, որ փոխվի այս վիճակը:

– Ես անում եմ, դուք` բոլորդ` չգիտեմ, ձեր մեջ գցեք-բռնեք:

–Ի՞նչ եք անում:

-Երաժշտություն:

– Նորից հասանք այնտեղ, որտեղից սկսեցինք: Դուք ասացիք` նորմալ երաժշտություն անողներին չեն թողնում, որ ամեն ինչ նորմալ անեն, առանց որևէ պատճառաբանության հեռուստաեթեր չեն տալիս,  արդեն հոգնել եք ինչ–որ մեկին դիմելուց: Այսուհանդերձ, չեք ուզում ոչ ոքի մեղադրել:

– Այսքանը երևի, ավելացնելու ոչինչ չունեմ: Շնորհակալ եմ:

Հարցազրույցը վարեց

Միքայել ԱՀԱՐՈՆՅԱՆԸ