Բաց նամակ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանին

Հարգելի պարոն նախագահ

Նախորդ շաբաթ հասարակությունն ու լրատվական դաշտը հերթական անգամ ալեկոծվեցին` լսելով Երևան քաղաքի սրտում գտնվող Ծածկած շուկայի քանդման մասին նորությունը: Ինչպես և նախկինում, մենք` երիտասարդ ճարտարապետներս ու հասարակության այլ պրոֆեսիոնալ խմբերի ներկայացուցիչներ, մի կողմ թողեցինք մեր աշխատանքն ու լծվեցինք պաշտպանելու հերթական ավերվող հուշարձանն ու մեր քաղաքի պատմական հիշողությունը:

Մի քանի օրվա ընթացքում այնպիսի կոպիտ խախտումներ բացահայտվեցին, որոնց համար բազմաթիվ մարդիկ ոչ միայն սերունդերի առջև պետք է պատասխան տան, այլև հենց այսօր, քանի որ նրանց իրավական պատասխանատվության ենթարկելու բոլոր հիմքերը կան:

Այս պահին վստահ եմ` խնդրի լրջության վերաբերյալ արդեն իսկ հստակ ձևակերպված պատկերացում կա, և մոտ ապագայում կշտկվեն շենքի ամբողջականությունը խաթարող լուծումներն ու անհրաժեշտ միջոցառումներ կիրականացվեն: Հուսով եմ նաև, որ որոշ անձինք պատասխանատվություն կկրեն ոչ թե փարատելու համար մեր վրդովմունքը, այլ միայն և միայն նրա համար, որ բոլորը գիտակցեն` 2012 թվականից Հայաստանում մշակութային ժառանգության դեմ ցանկացած ոտնձգություն այլևս անպատիժ չի մնալու, ինչպես եղել է նախկինում:

Այսօր զոհասեղանին է դրված Երևանի պատմամշակութային միջավայրի գոյությունը: Այս օրերին ավելի քան երբևէ լսում ու խոսում ենք անդառնալի կորուստների մասին, բայց և այնպես այդ գործընթացները շարունակվում են նույն ոգով, անշեղորեն: Միայն վերջին մեկ տարվա ընթացքում մեր համընդհանուր ժառանգության այնպիսի կառույցներ են ոչնչացվել, ինչպիսիք են ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանի տունը Սարյան փողոցում, Սևան հյուրանոցի վերջին հատվածը` արդարադատության նախարարության շենքը, Աբովյան փողոցում գտնվող ԱՕԿՍ-ի շենքի հետնամասը և այլն:

Սրանցից յուրաքանչյուրի մասին հնարավոր է բերել ինչ-որ տեխնիկական կամ իրավական հիմնավորում. մեկը պահպանվող հուշարձանների ցուցակում չի եղել, մյուսը հուշարձան է եղել, բայց աղճատվել է ու այրվել, մյուսի համար էլ մեկ այլ հիմնավորում կգտնվի:

Ցավով եմ նշում, որ այս բոլոր խնդիրների իրավական ու հոգեբանական նախադրյալները, որոնք վարպետորեն մշակվել են նախկինում ու հղկվել կատարելության աստիճանի, հուշում են, որ վտանգված է մեր ժողովրդի ժառանգության մաս կազմող ցանկացած կառույց: Այս իրավիճակի համար մեղքի մեծ բաժին ունենք մենք` ճարտարապետներս՝ որպես մասնագիտական հանրույթ, ի դեմս մեր միակ մասնագիտական միավորման՝  Հայաստանի ճարտարապետների միության: Բայց հանրույթի ու միության վարկաբեկումն ու լուսանցքում հայտնվելը ևս նշված տարիների ընթացքում իրականացված գործընթացների տրամաբանական շարունակությունն են: Այդ ամենի համար իրականացվել է փայլուն քարոզչական աշխատանք, ու այսօր երբեմնի ճարտարապետությամբ հպարտացող մեր հասարակությունում ճարտարապետներն այլևս չեն արժանանում նախկին հարգանքին ու ակնածանքին:

Այս բոլոր գործընթացներն ունեն միևնույն ձեռագիրը, մշակվել ու ղեկավարվել են մեկ անձնավորության կողմից, որը, ինչպես Ծածկած շուկայի դեպքում, միշտ մնում է ստվերում` ի պաշտոնե լինելով այս ամենի պատասխանատուն: Այդ անձնավորությունը Երևանի գլխավոր ճարտարապետի պաշտոնը զբաղեցնող Նարեկ Սարգսյանն է:

Հարգելի պարոն նախագահ: Բնականաբար, ես այս նամակը չէի գրի, եթե այլ ելք տեսնեի: Հավատացնում եմ` այդ անձնավորության անմիջական մասնակցության հետևանքով քաղաքաշինական գործունեության ոլորտի ողջ օրենսդրական և հայեցակարգային գործընթացները դուրս են մնացել տրամաբանական զարգացումից: Նրա անմիջական նախաձեռնությամբ 2000-ականների սկզբներին` Երևան քաղաքի հուշարձանների ցուցակների անվավեր ճանաչման ու նոր ցուցակի ստեղծման ժամանակ է հենց դուրս մնացել նշված կառույցները, որոնք այսօր կա՛մ վտանգված են, կա՛մ այլևս չկան: Այսօր հսկայական գումարների արժողությամբ  քաղաքաշինական փաստաթղթեր (Երևանի գլխավոր հատակագիծը, գոտիավորման հատակագծերը և այլն) արժեզրկվում են միայն և միայն նրա անմիջական դրդմամբ, որոնց հակասող բազմաթիվ որոշումներ են կայացվում: Ինչպես արդեն նշեցի, վարպետորեն մշակված այս համակարգում շատ դժվար է գտնել օրենքով պատժելի մեծ խախտումներ, քանի որ հաշվի են առնված բոլոր իրավական հետևանքները, սակայն ցանկացած ազնիվ պրոֆեսիոնալ ցանկության դեպքում կարող է դրանք վեր հանել:

Այն ցավը, որ ապրում եմ որպես ճարտարապետ ու, առավել ևս, որպես դասավանդող ճարտարապետ, համարձակություն տվեց ինձ դիմելու Ձեզ: 2003 թվականից մեր՝ մասնագետներիս պայքարը գրեթե զրոյական արդյունք է ունեցել: Մեզ հաջողվել է բացառիկ դեպքերում ազդել որոշումների վրա, այն էլ հսկայական ջանքերի գնով, անհավասար պայքարում:

Այսօր կարծես թե այս բոլոր խնդիրները շտկելու քաղաքական կամք կա: Դրա դրսևորումներն են վարչապետի ու Երևանի քաղաքապետի կողմից արված մի շարք հայտարարություններն ու քայլերը: Սակայն դրանցում մի շատ կարևոր տարր է պակասում. չկա մասնագիտական նոր, թարմ ներուժի ներառումն այդ աշխատանքներում, այն դեպքում, երբ մեր կողքին ապրում են ոլորտի բոլորովին այլ մասնագիտական կարողություններ ունեցող ներկայացուցիչներ: Անցած տարի Ձեր ձեռամբ բացված Մատենադարանի ու Զվարթնոց օդանավակայանի նոր ժամանակակից մասնաշենքերը, որոնք վերջին տարիներին քաղաքաշինական առումով ամենագրագետ շենքերից են, այդ նոր որակի մասնագետների գոյության ու անհրաժեշտության վառ ապացույցն են:

Հարգելի պարոն նախագահ

Այս կերպ ներկայացնում եմ իմ դիրքորոշումը` զգալով, որ անզոր եմ այլևս այլ կերպ բարձրաձայնել այս վերահաս վտանգի մասին: Դիմում եմ Ձեզ, որպեսզի ներկայացնեմ ոլորտում առկա ստեղծված ծանր իրավիճակը: Որպես ոլորտի տեղյակ անձնավորություն, որը 2000-ականներից փորձում է մասնագիտական շրջանակներում դրական առաջընթաց ապահովել, կարող եմ հավաստիացնել, որ քանի դեռ Նարեկ Սարգսյանը մեր հանրության շրջանում վայելում է պետական հովանավորություն, մենք անընդհատ ունենալու ենք «Ծածկած շուկա», «Մաշտոցի այգի» և այլն:

Խնդրում եմ մեզ՝ ճարտարապետներիս հնարավորություն տալ շիտակ կերպով նայել ապագա սերունդերի աչքերին, որի համար պատրաստ ենք անել ամեն ինչ հանուն մեր մասնագիտական արժանապատվության ու քաղաքացիական պատասխանատվության:

Հարգանքով`

Սարհատ Պետրոսյան,

ճարտարապետ, քաղաքաշինարար