Հայաստանը` Ադրբեջանի «ազգային» սպորտի աշխարհի չեմպիոն. ադրբեջանական քարոզչական մեքենայի հերթական ֆիասկոն

Բոլորովին վերջերս Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքվում էր գտնվում ամերիկյան հանրահայտ CNN հեռուստաընկերության նկարահանող խումբը, որը, չգիտես ինչի, որոշել էր Ադրբեջանի մասին ռեպորտաժների շարք նկարահանել` «միջազգային հանրության առջև Ադրբեջանի նվաճումները բացահայտելու և բարձրաձայնելու համար»:

Բնական է, որ առավելագույնը մեկ շաբաթով ժամկետով Ադրբեջանում գտնվող օտարերկրացիներին (բնական է` խոսքը չի վերաբերում հայերին կամ հայկական արմատներ ունեցող անձանց, քանզի վերջիններիս մուտքն Ադրբեջան խստիվ արգելվում է), էլ չասած հեղինակավոր հեռուստատեսությունների նկարահանող խմբերին Ադրբեջանի տոտալիտար ռեժիմի կողմից Բաքուն ներկայացվում է որպես «ժամանակակից, զարգացող և հյուրընկալ պետության մայրաքաղաք»: Բացի դրանից, Բաքու եկած հյուրերին անմիջապես ցուցադրվում է գոյություն չունեցող ադրբեջանական մշակույթի մարգարիտը` «ադրբեջանական կարպետները» և, իհարկե, պատմվում են «հայկական ագրեսիայի և բռնագրավված Ղարաբաղը օրը մի քանի անգամ երազում տեսնելու մասին հեքիաթները»:

Անկասկած, ոչ ոք չէր էլ կասկածում, որ ադրբեջանական քարոզչական մեքենան չի կորցնի իր հնարավորությունը աշխարհի ամենամեծ հեռուստաընկերություններից մեկի միջոցով գոնե անուղղակի կերպով անդրադառնալ Ղարաբաղյան հիմնախնդրին: Ուստի զարմանալի չէր, որ ռեպորտաժներից մեկը նվիրվեց ղարաբաղյան նժույգներին, որտեղ խոսվում էր հայերի կողմից Լեռնային Ղարաբաղն «օկուպացնելու» պատճառով նժույգների գլխաքանակի կրճատման մասին:

Սակայն, ադրբեջանցիները «ադրբեջանցիներ» չէին լինի, եթե այս անգամ ևս գողոն հանդիսացող իրենց «ազգային հարստությանը» չավելացնեին նոր, ևս մեկ «ազգային արժեք»: Մտածեցին Բաքվում, մտածեցին, թե ինչ է պակասում միջազգային հանրության առջև որպես «լիարժեք ժողովուրդ» ներկայանալու համար և հիշեցին, որ հազարամյա պատմություն ունեցող մեծն ադրբեջանական ժողովուրդը չունի որևէ ազգային սպորտ: Ուստի պատահական չէր, որ ռեպորտաժներից մեկի թեման ադրբեջանական «ազգային» սպորտն էր` շախմատը: Ռեպորտաժում խոսվում է ադրբեջանական երիտասարդության` շախմատով ապրելու մասին, անդրադարձ է կատարվել Բաքվի շախմատային դպրոցի ամենահանրահայտ սանի` Գարի Կասպարովի մասին:

Բնականաբար, տվյալ ռեպորտաժով առաջին քայլերն են կատարվում շախմատ խաղը ադրբեջանցիների կողմից յուրացնելու և սեփական արժեքների թվին ավելացնելու համար: Բաքվում լավ հասկանում են, որ այսօր անհնար է որևէ կերպ, նույնիսկ իրենց հատուկ մեթոդներով ապացուցել շախմատի` թյուրքական ծագում ունենալու փաստը: Սակայն զարմանալի չի լինի, եթե շուտով ադրբեջանցի «գիտնականները» սկսեն շախմատի ակունքներում թյուրքական արմատներ փնտրել և հավանաբար «կգտնեն»: Հետևելով կարպետների օրինակին, կարելի է սպասել, որ Բաքվում կկառուցվի «Շախմատի թանգարան», որտեղ տեղ կգնեն «Շախմատային Ադրբեջանի շախմատային արժեքները»:

Կասկածից վեր է, որ հնարավորության դեպքում ադրբեջանցիները կթրքացնեն նաև հայկական ծագում ունեցող շախմատի աշխարհի 13-րդ չեմպիոն, ծնունդով Բաքվեցի Գարի Կասպարովին, որն ի դեպ, իր ընտանիքի հետ միասին 1990 թվականին Բաքվի հայկական ջարդերի ժամանակ հազիվ է մազապուրծ եղել և քաղաքից կարողացել է դուրս պրծնել միայն հատուկ նշանակության զորքերի ջոկատների օգնությամբ:

Ի դեպ, Բաքվում հավանաբար մոռացել են հարևան Հայաստանում հին հնդկական խաղի հանդեպ ունեցած մեծ սիրո և ձևավորված ավանդույթների մասին: Հաշվի առնելով Ադրբեջանի կողմից որդեգրված հակահայկական գաղափարախոսությունը` զարմանալի է ադրբեջանցիների նմանատիպ ընտրությունը, քանի որ, վերջապես, Հայաստանը Շախմատի աշխարհի գործող չեմպիոն է, շախմատի Համաշխարհային օլիմպիադայի կրկնակի հաղթող, վերջին հաշվով, վերջին տարիների աշխարհի ամենատիտղոսակիր հավաքականը: Փաստորեն, ստացվում է, որ Հայաստանը ադրբեջանական «ազգային» սպորտի աշխարհի չեմպիոնն է. ասել է, թե Հայաստանին ամեն կերպ նվաստացնել ցանկացող Ադրբեջանի «ինքնասիրությանն» ավելի մեծ հարված հասցվել չէր էլ կարող:

Տիգրան Աբրահամյանց