Նախագահների տիկնայք ստորագրեցին Թեղուտի հանքի շահագործման դեմ ուղղված բողոքի տակ

Հանրապետության առաջին տիկին Ռիտա Սարգսյանն ու երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի տիկին Բելլա Քոչարյանը երեկ Հաղթանակ զբոսայգում ստորագրել են Թեղուտի հանքերի շահագործման դեմ ուղղված բողոքի տակ: Ստորագրահավաքը կազմակերպել էր «Էկոդար» բնապահպանական կազմակերպությունը:

Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք Թեղուտի հանքավայրի օգտագործման մասին ընդունված որոշմանը հավանություն տվեց նաև 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, ով դեռևս վարչապետ եղած ժամանակ հանքավայրի շահագործման մեկնարկին այցելել էր Թեղուտ և, ի պատասխան լրագրողների հարցերի, ասել, որ բոլոր տեսակի հանքավայրերի շահագործումն էլ ազդեցություն է ունենում շրջակա միջավայրի վրա, բայց ընկերությունն իր վրա պատասխանատվություն է վերցրել: «Կարծում եմ` անհանգստանալու առիթ չկա, քանի որ ՀՀ կառավարության որոշման մեջ հստակ ամրագրված են խաղի կանոնները, եւ մենք` որպես կառավարություն, մշտապես վերահսկելու ենք այս երկրորդ կողմը»,-հայտարարել էր Սարգսյանը:

«Էկոդար»-ի նախագահ Հրայր Սավզյանն այսօր հրավիրած ասուլիսի ժամանակ ասաց, որ հավաքվել է 4-5000 ստորագրություն, որը փոխանցելու են Հանրապետության նախագահին, վարչապետին ու ԱԺ նախագահին:

Թեղուտի անտառների պաշտպանության նախաձեռնող խումբը փաստաբան Հայկ Ալումյանի օգնությամբ պատրաստվում է դատական հայցով դիմել վարչական դատարան` պահանջելով անվավեր ճանաչել 2001թ.-ից կառավարության և տարբեր իրավասու մարմինների կողմից ստորագրված ներպետական և միջազգային վարչական ակտերը:

«Մենք նման ենք մարդու, ով իր տունը տաքացնելու համար պատրաստ է վառվել»,- ասում է փաստաբանը:

ԱԺ պատգամավոր, Ժառանգություն խմբակցության անդամ Զարուհի Փոստանջյանն էլ հավելեց, որ պատրաստվում է ստորագրությունները ներկայացնել Եվրոպայի Խորհրդի` հունիս ամսին կազմակերպվելիք վեհաժողովում, որի ընթացքում պետք է քննարկվի Հայաստանի հարցը:

«Եթե շահագործվի Թեղուտը, կշահագործվի նաև ուրանի հանքավայրը,-ասում է «Transparensy international» հակակոռուպցիոն հ/կ կազամակերպության ներկայացուցիչ Սոնա Այվազյանը,- Չպետք է մոռանալ նաև անդրսահմանային Դեբեդ գետի մասին. այն միանշանակ կաղտոտվի, կվերանան Կարմիր գրքում գրանցված մի շարք կենդանիներ ու բույսեր»:

«Armenian Copper Program» («ԷյՍիՓի») ընկերության 2007թ.-ի աշխատանքային նախագծի համաձայն` Լոռու մարզի Թեղուտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրի շահագործման համար պետք է հատվի 357,16 հա անտառ, որի փայտանյութի ծավալը կկազմի 57,7 հազար խմ: Ըստ Հայաստանի Կանաչների միության նախագահ Հակոբ Սանասարյանի հաշվարկների` հատվելու են մինչեւ 40-45 աստիճան թեքության լանջերին աճած 170 հազարից ավելի ծառեր, որոնց մեջ կան նաեւ եզակի համարվող ընկուզենի, խնձորենի, տանձենի, որոնց արժեքն ընկերությունը հաշվել է վառելափայտի գնով, ինչը մոտ 10-20 անգամ ցածր է իրական արժեքից:

Բացի այդ, ՀՀ Անտառային օրենսգիրքը սահմանում է, որ 30 աստիճան թեքություն ունեցող լանջերով անտառները համարվում են պաշտպանական, հետեւաբար արգելվում են հատումները: Թեղուտի անտառներում կան 55 հազար հազվագյուտ եւ 45 հազար արժեքավոր ծառեր, ինչպես նաեւ Կարմիր գրքում գրանցված բույսեր ու կենդանատեսակներ:

Ըստ աշխատանքային նախագծի` նախատեսվում է պոչամբար կառուցել տարածքում գտնվող Պակասաջուր գետի հովտում, այն իր ենթակառույցներով կզբաղեցնի 170-180 հա տարածք: Հակոբ Սանասարյանը մտահոգված է նաև պոչամբարի համար տեղանքի ընտրությամբ, ինչը, նրա կարծիքով, կարող է սողանքներ ու փլուզումներ առաջ բերել:

Ինչպես նաև իրական մտավախություն կա, որ պղնձի, մոլիբդենի, ծծմբի, մկնդեղի, կապարի, ցինկի և այլ թունավոր մետաղների ներթափանցումը հողային, ջրային և օդային ավազան վնաս կհասցնի շրջակա միջավայրին ու մարդկանց առողջությանը: «Նախատեսվող պոչամբարի տեղանքը գտնվում է բնակավայրերից բարձրադիր վայրում, բարձր թեքությունների վրա և գետի հունում: Թվարկվածներից յուրաքանչյուրն արդեն բացառում է այդ վայրում պոչամբարի կառուցումը».նշված է Կանաչների միության վերլուծության մեջ:

«Վալեքս գրուպ»-ի մեջ ընդգրկված «ԷյՍիՓի» ՓԲԸ-ին տրամադրվել է 1970 հա տարածք, որից 1589,6-ը` անտառային ֆոնդի, իսկ 380,4-ը համայնքային հողեր են: («ԷյՍիՓի» ընկերության բաժնետոմսերի 81 տոկոսը պատկանում է Լիխտենշտեյնում գրանցված Valex F.M. Establishment ընկերությանը, իսկ 19 տոկոսը` ռուսաստանաբնակ գործարար Վալերի Մեժլումյանին):

2008 թ.-ի մայիսի 27-ին Հայաստանի կառավարությունում ՎՏԲ բանկի նախագահ Անդրեյ Կոստինը և ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը ստորագրեցին վարկային համաձայնագիր, ըստ որի` Թեղուտում լեռնահարստացուցիչ կոմբինատի կառուցման և պղնձամոլիբդենային հանքավայրի շահագործման համար տրամադրվեց 249.5 մլն դոլար ծավալով վարկ, որի հետ կապված խնդիրներ առաջացան ֆինանսական ճգնաժամի պատճառով: Արդյունքում` Թեղուտում սկսած աշխատանքները դադարեցրին:

Այս տարվա ապրիլին կայացած մամլո ասուլիսի ժամանակ, սակայն, նախագահ Ս. Սարգսյանը համոզմունք հայտնեց, որ ընկերությունն ի վիճակի է կոմբինատը գործարկել նախատեսված ժամկետներում: «Որքանով տեղյակ եմ, այս օրերին ձեռնարկության սեփականատերը շատ ինտենսիվ բանակցություններ է վարում համապատասխան բանկի հետ, որպեսզի կարողանա ներգրավել միջոցներ, առանց որի անհնար է գործարկումը»,-ասաց Սարգսյանը:

Թեղուտի պղնձամոլիբդենային հանքավայրի շահագործման ծրագրի իրականացման և Հայաստանի տարածքում լեռնահարստացուցիչ կոմբինատի շինարարության գործարքի մասնակիցների ներդրումների ընդհանուր ծավալը կազմում է ավելի քան 275 մլն դոլար: ՎՏԲ-ի մասնակցությունը ծրագրի ֆինանսավորմանը նախատեսվում էր մինչև 12 տարի:

«ACP» ընկերության ներկայացուցիչ Վահրամ Ավագյանը, ով ներկա էր ասուլիսին որպես դիտորդ, վերացական համարեց հայցադիմումի փաստը` ասելով, որ Ալումյանը վարչական ակտի խախտման որևէ կոնկրետ օրինակ չբերեց: Նա հերքեց նաև Կարմիր գրքում գրանցված կենդանիներին ոչնչացնելու փաստը. «Անտառահատումն իրականացվելու է տարեկան բաժին ընկնող մակերեսներով. այսինքն`օրական չի գերազանցելու 250 քմ-ն»:

Թեղուտի անտառների պաշտպանության նախաձեռնող խումբը հունիսի 5-ին` շրջակա միջավայրի պաշտպանության օրը, նախատեսում է երթ կազմակերպել:

Քրիստինե Վարդանյան
Արփի Հարությունյան