ՀՀ արտգործնախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանի հարցազրույցը «Հայլուր» ծրագրին

Հարց. Պարոն Քոչարյան, այսպիսով Ադրբեջանն ինչպես միշտ իր ոճի մեջ է, աղմուկ են բարձրացնում Ստեփանակերտի օդանավակայանի շուրջ, շահարկումներին անդրադարձավ երեկ հանրապետության Նախագահը՝ նշելով, որ այդ հայտարարությունները հարիր են ահաբեկչական ցանցին, բայց ոչ երբեք պետությանը եւ բարձրակետը. Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ այդ առաջին չվերթի առաջին ուղեւորը հենց ինքն է լինելու՝ Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը: Բաքվի արձագանքը ինչպես տեսնում ենք փոքր-ինչ մեղմացել է: Ո՞րն է մեր արտաքին քաղաքական գերատեսչության պաշտոնական գնահատականը:

Շ.Ք. Մենք արձանագրում ենք այն հանգամանքը, որ կարծես թե Բաքվում արդեն սկսում է բանականությունը հաղթել, այլ ոչ թե գործում են զգացմունքային, տղայական մոտեցումները, որոնք հեռանկար չունեն: Հեռանկար չունեն ոչ միայն այս հարցում: Միեւնույն է թռիչքները լինելու են:

Հարց. Պարոն Քոչարյան, ԵԱՀԿ Մինսկի Խումբը վերջերս ներկայացրեց դաշտային առաքելության զեկույցը, ավելի շուտ զեկույցի ամփոփագիրը, որքան գիտեմ ամբողջական տարբերակը առայժմ չի հրապարակվել, արդյո՞ք ներկայացվել է հայկական իշխանություններին:

Շ.Ք. Ներկայացվել է, ներկայացվել է երկու հայկական կողմերին եւ Հայաստանի Հանրապետությանը, եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությանը:

Հարց. Եվ ամփոփագրի հրապարակումից հետո Ադրբեջանը կրկին շտապեց ինչ-ինչ վերապահումներով հանդես գալ: Ինչպե՞ս է արտաքին գերատեսչությունը գնահատում այդ զեկույցը:

Շ.Ք. Մենք արդեն պաշտոնական գնահատականը տվել ենք: Առաջինը. ըստ էության հերքվեց ադրբեջանական այն ապատեղեկատվությունը, այն քարոզչական հնարքները, որ այդ տարածքներում իբր գործում են այսպես կոչված նարկոթրաֆիքի ուղիներ, որ այդտեղ ատոմային թափոններ են պահեստավորում, որ այդտեղ ինչ-որ ահաբեկչական խմբերի ճամբարներ են: Իրականում այդ ամբողջ տարածքը գտնվում է իշխանությունների վերահսկողության տակ, այնտեղ կա կանոնավոր բանակ եւ ի տարբերություն Ադրբեջանի, որն օգտագործում էր հայտնի միջազգային ահաբեկչական կենտրոնների գրոհայիններին՝ թվով մոտ 2000 հոգի, պատերազմի ժամանակ ղարաբաղյան կողմը հաղթել է կանոնավոր բանակով եւ կամավորներով:

Հարց. Պարոն Քոչարյան, շփման գծում շարունակվում են ադրբեջանական կողմի սադրանքները, խախտվում է հրադադարի ռեժիմը, նաեւ բանեցվում են ինչ-ինչ հնարքներ, նկատի ունեմ բարձրացված աղմուկը, թե հայ զինվորի կրակոցից սպանվել է ինը տարեկան երեխա, բավական անորակ շոու, որին ամփոփ պատասխանեց նաեւ երկրի ղեկավարը: Եվ տպավորություն է ստեղծվում, որ բացի Հայաստանի կողմից գործողություններից զսպող, երբեմն պատժող, այլ հակազդող միջոցներ կարծես թե չեն կիրառվում Բաքվի նկատմամբ, արդյոք այդպե՞ս է:

Շ.Ք. Գիտեք, իրականում Ադրբեջանն անընդհատ իրեն մեկուսացնում է նմանատիպ քայլերով: Տեսեք: Արվում է մի հսկայական աղմուկ, որից հետո խոչընդոտվում է, որպեսզի ընդամենը քննություն անցկացվի հենց այդ երեխայի մահվան դեպքի առնչությամբ: Չէ որ անհնարին էր հայկական դիրքերից դիպուկահարի համար նման ճշգրտությամբ կրակել:

Դա այնքան մեծ հեռավորության վրա է, եւ այնպիսի ցածր են ղարաբաղյան դիրքերը, որ ուղղակի անհնարին է: Պատահական չէ, որ ադրբեջանական կողմը ամեն ինչ արեց, որպեսզի այդ հանգամանքը, այդ միջադեպը եւ մի շարք այլ միջադեպեր այդպես էլ չքննվեն, որովհետեւ ճշմարտությունն ի հայտ կգար: Սա շատ նման Խոջալուի դեպքերին:

Երբ իրենք իրենց բնակչության նկատմամբ սպանդ կազմակերպելով այն հատվածում, որը շատ հեռու էր ղարաբաղյան բանակի վերահսկողությունից առ այսօր փորձում են անընդհատ թմբկահարել այդ Խոջալուի դեպքերի մասին: Սրան շատ նման է նաեւ այս երեխայի դեպքը: Բայց մյուս կողմից, ամեն անգամ նմանատիպ աղմուկ անելուց հետո, խուսափելով հենց հետաքննությունից, Ադրբեջանն ինքն իրեն մեկուսացնում է, հակադրվում է միջազգային հանրությանը: Պատահական չէ, որ նա նեղացած է բոլորից, նեղացած է միջնորդներից, Մինսկի խմբից, հարեւաններից… Եվ դա այնքան կշարունակվի, քանի դեռ նա ապրում է վիրտուալ աշխարհում, կտրված իրականությունից եւ փորձում է ամեն ինչ աղավաղելով, թելադրելով իր պատկերացումները միջազգային իրավունքի մասին, իր պատկերացումը պատմության մասին, նույնիսկ աշխարհագրության մասին փորձում է առաջ գնալ: Դա որեւէ հեռանկար չունի:

Հարց. Պարոն Քոչարյան, եւ ամփոփ այսօրվա իրավիճակին՝ մեր գնահատականը, քայլերն ու ակնկալիքները:

Շ.Ք. Գիտեք, այսօրվա իրավիճակն այնպիսին է, որ առաջընթացը պայմանավորված է նրանով, որպեսզի կողմերը պատրաստ լինեն կառուցողական երկխոսության: Հայկական կողմերը՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, Հայաստանի Հանրապետությունը, առավելագույնը արել են այդ փոխզիջումային տարբերակով գնալու համար: Ես կարող եմ շատ կարճ թվարկել: Առաջինը, շատ արդարացի կլիներ, եթե բանակցություններից առաջ Ադրբեջանը վերադարձներ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության իր կողմից օկուպացված տարածքները:

Ի դեպ անդրադառնալով Ձեր նախորդ հարցին՝ նշեմ, որ սպասվում է նաեւ նմանատիպ դաշտային առաքելություն նաեւ այդ տարածքներում եւ դա հավաստիացրել են նաեւ համանախագահները: Այսինքն Ադրբեջանի կողմից օկուպացված՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության տարածքներում:

Հաջորդը՝ շատ արդարացի կլիներ, եթե Ադրբեջանը վերադարձներ այդ տարածքները, եւ դա կլինի որոշակի ցուցանիշ-ապացույց, որ Բաքուն այլեւս չի փորձելու հայաթափել Լեռնային Ղարաբաղը: Բաքվի իշխանությունների դեմքը փրկելու համար միջնորդներն առաջարկեցին այսպես կոչված հետաձգված հանրաքվեն, որի արդյունքները պարտադիր են բոլոր կողմերի համար: Վերջապես, ես հիշեցնեմ, հարաբերականորեն վերջերս, Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը հայտարարեց, որ մենք պատրաստ ենք առաջ շարժվելու երեք սկզբունքների հիման վրա, այսինքն՝ ուժի չկիրառում, ազգերի ինքնորոշում, տարածքային ամբողջականություն: Իսկ ի՞նչ է ասում ադրբեջանական կողմը: Նա անընդհատ խոսում է ուժի կիրառման մասին, որն ամենեւին հայկական կողմերին չի վախեցնում, երկրորդը նա շատ յուրովի է մեկնաբանում ազգերի ինքնորոշումը՝ պատկերացնում է Ղարաբաղը միայն իր կազմում եւ երրորդը, տարածքային ամբողջականությունը ընդունում է, բայց իր յուրովի մեկնաբանությամբ:

Այդպես առաջ շարժվել չի կարելի: Եթե ավելացնեմ եւս մեկ հանգամանք, դա հետեւյալն է, որ Բաքուն անընդհատ փորձում է վարկաբեկել Մինսկի խմբին եւ հարցը տեղափոխել այլ ատյաններ, ապա ակնհայտ է դառնում, որ հեռանկարը պայմանավորված է նրանով, որ Ադրբեջանը եւս դրսեւորի կառուցողական մոտեցում այս հարցում:

Հարց. Այսինքն Ադրբեջանը երեւի թե պետք է ձերբազատվել սուբյեկտիվ իդեալիզմից:

Շ.Ք. Անշուշտ, որովհետեւ, չի կարելի անընդհատ ենթադրել, որ միջազգային իրավունքը դու ես ստեղծում, պատմությունը դու ես գրում, աշխարհագրությունը դու ես գրում: Այդպես չէ: